Dlaczego w kontekście zadośćuczynienia i odszkodowania panuje dziś tak duże zamieszanie? Zapewne dlatego, że oba te terminy pojawiają się w potocznej mowie zamiennie, a oznaczają zupełnie inne rodzaje kompensaty finansowej. Co więcej, każde z nich dotyczy też innego zakresu wyrządzonej szkody. Dlatego warto dokładnie omówić pojęcie zadośćuczynienia oraz tego, komu i w jakich sytuacjach się należy.
Zadośćuczynienie – czym właściwie jest?
Czym jest zadośćuczynienie? Termin ten oznacza kompensatę za szkody niematerialne odniesione m.in. w wyniku nagłego zdarzenia lub niesłusznego aresztu. Ma ono na celu złagodzenie skutków powstałych w konsekwencji wypadku lub umyślnego działania innych osób.
Co ważne, zadośćuczynienie obejmuje zwłaszcza następstwa odnoszące się do utraty zdrowia psychicznego lub fizycznego oraz konsekwencje naruszenia dóbr osobistych. Nie uwzględnia więc pokrycia kosztów związanych z likwidacją szkody materialnej np. za zniszczone mienie (w tym przypadku warto ubiegać się o odszkodowanie, lub wnosić o przywrócenie do stanu przed szkodą). Świadczenie finansowe w postaci zadośćuczynienia jest najczęściej wypłacane jednorazowo, choć spotyka się również rozliczenia ratalne.
Zadośćuczynienie – jak je obliczać?
W przypadku zadośćuczynienia, warto wspomnieć też o skali wypłacanych środków finansowych. Przykładowo – wnioskując o finansowe zadośćuczynienie, w przypadku poszkodowanych na zdrowiu należy uwzględnić elementy takie jak:
- stopień uszczerbku na zdrowiu;
- możność lub niemożność wykonywania pracy;
- poziom kalectwa;
- długość rehabilitacji;
- stopień uciążliwości leczenia;
- samodzielność lub jej brak w codziennym funkcjonowaniu.
Wszystkie te informacje należy rozważyć w kontekście całego życia poszkodowanego. Największe różnice najczęściej można wykazać w poziomie aktywności fizycznej czy możliwości podejmowania pracy, ale widać je dopiero po dokładnym porównaniu codziennego życia sprzed i po wypadku. Tylko parę z powyższych czynników wskazuje nam jak trudnym i złożonym zadaniem jest wyznaczenie sprawiedliwego poziomu zadośćuczynienia. W związku z tym wielu ludzi decyduje się na odpowiednie wsparcie ze strony adwokata specjalizującego się w sprawach odszkodowawczych i związanych z zadośćuczynieniem. Poszkodowani często wolą skupić się na odbudowie własnego życia i zdrowia po nieszczęśliwym wypadku, sprawy związane z dokumentacją i procesem pozostawiając w rękach specjalistów.
Podstawy prawne zadośćuczynienia
Otrzymanie dodatkowej kompensaty pieniężnej jest określane na drodze postępowania sądowego, o ile wcześniej strony nie dojdą do ugody. Jeśli chodzi o zadośćuczynienie, Kodeks cywilny definiuje je w 3 najistotniejsze artykułach:
- art. 445 k.c.;
- art. 446 § 4 k.c.;
- oraz art. 448 k.c.
Pierwszy i ostatni z ww. artykułów wskazują podstawę ubiegania się o kompensatę w przypadku osób bezpośrednio pokrzywdzonych na skutek działania osób trzecich lub nieszczęśliwych wypadków. Natomiast art. 446 § 4 k.c. daje podstawę do ubiegania się o zadośćuczynienie dla najbliższych członków rodziny ofiary śmiertelnego wypadku, rozszerzając zakres osób uprawnionych do roszczenia wobec sprawcy, osoby odpowiedzialnej bądź ubezpieczyciela.
Jaki jest termin zapłaty zadośćuczynienia?
Bieg terminu wypłaty zadośćuczynienia po wyroku sądowym zawsze następuje z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia. Oznacza to, że Sąd nie wskazuje dokładnego terminu, w jakim strona zobowiązana do wypłaty musi uregulować zadośćuczynienie wobec poszkodowanego lub krewnych ofiary, zasądzone kwoty należne są od razu. Wyjątkiem są sytuacje, w których sąd rozkłada należność na raty, jednak są one wyjątkowo rzadkie, a w przypadku wyroków przeciwko ubezpieczycielom zazwyczaj nie mają miejsca.
Sąd w swoim orzeczeniu ustala też termin rozpoczęcia naliczania odsetek, których wysokość określona jest ustawowo i które są naliczane automatycznie w przypadku opóźnienia w płatności.
Zadośćuczynienie a odszkodowanie – jakie są różnice?
Zadośćuczynienie i odszkodowanie są w potocznej mowie stosowane zamiennie, chociaż z punktu widzenia pojęć prawnych nie mają ze sobą wiele wspólnego. Elementem, który je łączy, jest szkoda, ale nawet w tym przypadku mamy do czynienia z dwoma różnymi rodzajami szkody.
Zadośćuczynienie to kompensata finansowa za szkody niematerialne, takie jak utrata pracy, ograniczenie możliwości zarobkowych, cierpienie, ból lub jakiekolwiek inne pogorszenie jakości życia, które wynikło w związku z doznaną szkodą. Odszkodowanie jest równowartością poniesionej szkody materialnej. Odnosi się m.in. do takich spraw jak utrata majątku czy zniszczenie własności. Sztandarowym przykładem jest wyznaczenie odszkodowania za uszkodzenia mienia w postaci auta. Ubezpieczyciel określa wysokość szkody i likwiduje ją, wypłacając odszkodowanie. Obejmuje ono też koszty leczenia i rehabilitacji.
Jak ubiegać się o zadośćuczynienie?
Najlepszym sposobem na skuteczną walkę o zadośćuczynienie jest stworzenie mocnej linii argumentacyjnej. Wnioskowanie do sądu o kompensatę finansową za poniesione szkody niematerialne jest trudne, jeśli wykonuje się je samodzielnie. Dlatego najlepszym sposobem jest podjęcie współpracy z kancelarią specjalizującą się zarówno w prawie cywilnym i karnym.
