Urlop wychowawczy to jedno z podstawowych uprawnień pracowniczych. Którym pracownikom on przysługuje? Jaki jest jego wymiar i jakich formalności musi dopełnić zatrudniony, który zamierza skorzystać z tego urlopu? Wyjaśniamy.
Kto ma prawo do urlopu wychowawczego?
Urlop wychowawczy jest uprawnieniem pracowniczym regulowanym przez art. 186 Kodeksu pracy. Jego celem jest umożliwienie rodzicom sprawowania osobistej opieki nad małym dzieckiem. Prawo do niego nie jest uzależnione od rodzaju umowy o pracę czy wymiaru etatu. Istnieją jednak dwa podstawowe warunki, które pracownik musi spełnić, aby móc z niego skorzystać – urlop wychowawczy przysługuje osobom:
- mającym status pracownika. Nie mają do niego prawa osoby zatrudnione na podstawie umów cywilnoprawnych, takich jak umowa zlecenie czy umowa o dzieło;
- zatrudnionym łącznie przez co najmniej 6 miesięcy. Co istotne, do tego okresu wlicza się wszystkie poprzednie okresy zatrudnienia – nie tylko te u obecnego pracodawcy.
Z urlopu wychowawczego może skorzystać zarówno matka, jak i ojciec dziecka. Warunkiem jest, aby byli oni pracownikami w rozumieniu kodeksu pracy.
Urlop wychowawczy – dokumentacja
Podstawą do udzielenia wniosku wychowawczego jest wniosek pracownika. Może on go złożyć zarówno w formie papierowej, jak i elektronicznej.
Pracownik musi dostarczyć pracodawcy wniosek o urlop wychowawczy co najmniej 21 dni przed planowanym rozpoczęciem urlopu. Załącznikiem do niego powinno być oświadczenie drugiego rodzica, że ten nie zamierza korzystać z tego uprawnienia pracowniczego.
Ile trwa urlop wychowawczy?
Urlop wychowawczy ile trwa? Jego wymiar wynosi do 36 miesięcy. Rodzice mogą wykorzystać go do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6 lat. Elastyczność tego rozwiązania pozwala na dopasowanie opieki do indywidualnych potrzeb rodziny oraz sytuacji zawodowej rodziców.
Podział urlopu między rodziców
Z puli 36 miesięcy urlopu wychowawczego każdemu z rodziców przysługuje wyłączne prawo do jednego miesiąca urlopu. Tego miesiąca nie można przenieść na drugiego opiekuna. Co to oznacza w praktyce?
Jeśli z urlopu korzysta tylko jeden rodzic, może on wziąć maksymalnie 35 miesięcy urlopu. Pulę 36 miesięcy „wychowawczego” można wykorzystać tylko wtedy, jeśli drugi opiekun skorzysta z co najmniej jego jednego miesiąca.
Urlop wychowawczy w częściach
Urlop wychowawczy można podzielić na maksymalnie 5 części. Liczbę wykorzystanych części ustala się na podstawie liczby złożonych wniosków. To rozwiązanie daje pracownikom dużą swobodę w planowaniu opieki. Mogą oni na przykład wrócić do pracy na kilka miesięcy, a następnie, po pewnym czasie ponownie skorzystać z pozostałej części „wychowawczego”. Dla pracodawcy oznacza to konieczność uważnego śledzenia historii nieobecności i pozostałego wymiaru urlopu.
Szczególne uprawnienia dla rodziców dzieci z niepełnosprawnością
Kodeks pracy przewiduje dodatkowe wsparcie dla rodziców dzieci, które z powodu stanu zdrowia wymagają szczególnej opieki. Jeśli dziecko ma orzeczenie o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności, rodzice mają prawo do dodatkowego urlopu wychowawczego. Jego wymiar to kolejne 36 miesięcy. Mogą z niego skorzystać do ukończenia przez dziecko 18. roku życia.
Urlop wychowawczy jest uprawnieniem każdego pracownika zatrudnionego przez co najmniej 6 miesięcy. Może trwać do 36 miesięcy i jest udzielany do końca roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6 lat (lub 18 lat w przypadku dzieci z niepełnosprawnością). Korzystanie z tego uprawnienia wymaga złożenia wniosku, który pracodawca jest zobowiązany rozpatrzyć pozytywnie.
